Auzoko jaiotzak ospatzeko, ATSOLORRA
Ereñotzuko Auzo Udalean, lehendik gauzatzen diren hainbat ekimeni jarraipena emateaz gain, galtzear edo alboratu samarrak eduki ditugun ohitura batzuk sustatzeko asmoari ekin diogu. 2012an hasi ginen Atsolorra ospatzen eta aurrerantzean urtero egiteko asmotan gara. Hau da, auzoan haur bat jaiotakoan, amari eta jaio berriari egiten zitzaien bisita-bilera-merienda-ospakizuna…
Ospakizun edo erritual hau askok eta askok ezagutu dugu, baina belaunaldi gazteenek ez, batzuk zer den ere arrastorik ez dute. Antza denez, gure izatearen hasieratik dator atsolorra eta 1970eko hamarkadara arte iraun zuen. Hor galdu zen.
Emakume bat erditzera zihoanean auzoko beste emakumeak bere etxera joaten ziren laguntzera. Eta behar zen denbora ematen zuten bertan. Behin haurra jaiota, ama eta haurra sendotzen ziren artean laguntzen jarraitzen zuten eta etxeko lanekin arduratzen ziren. Kasu askotan emakume horiek aurretik seme-alaba gehiago izaten zituzten eta haiek zaintzeaz ere arduratzen ziren. Auzolanean egiten zuten. Behin ama eta haurra sendotzen zirenean, hori ospatzeko festa egiten zuten herriko edo auzoko emakume guztien artean. Eta bakoitzak etxetik zerbait ekartzen zuen festa horretarako. Euskaldunen jaiotza-erritua da Atsolorra.
Gure herriaren ondarea den usadio honek jai izaeraz gain, baditu beste dohain batzuk auzotarron bizi-kalitatea hobetzen dituztenak: kide berriei onespena eta gurasoei babesa eta laguntzeko konpromisoa eskaintzen zaizkie. Gaur egunera ekarrita ere badu zentzua ospakizun honek, honelako auzo batean jaiotza bakoitza bizipoza izateaz gain, biziraupenaren seinale baita. Haurren zaintzan ere hainbatetan esan ohi dugu, haurrak auzotar guztienak direla eta denon artean zaintzen ditugula.
Hori dela eta, apirilaren 28an, igande arratsaldez, 2012an jaiotako haurren Atsolorra ospatu genuen. Tartean giroa sortzeko gonbidatu bereziak ere izan ziren (bertsolariak eta txalapartariak). Etxe bakoitzetik pertsona bat edo bik parte hartu ahal izango zuten gonbidatu gisa Atsolorrean; ez da ezinbestekoa emakumezkoa izatea.
Txalapartak bailaran izan duen garrantziaz gain, festa honetan konpromisoa adierazten du, haur eta familia hori zaintzeko auzoak hartzen duena alegia. Izan ere, Atsolorra ez da parranda soil bat. Mari Carmen Basterretxea And., Antropologia, Filosofia eta Hezkuntza Zientzietan Doktoreak azaldu zigun bezala, “errito hau garai bateko euskal kulturaren adierazle bat da, auzolana ere baden bezala. Garai batean komunitatean egiten zen bizimodua eta denon ardura zen hori aurrera ateratzea”.
Zentzu berean, Ereñotzuko auzo udalean Auzolanaren ohitura berreskuratzeari ekin diogu. 2012an 40 lagun hurbildu ziren auzolanak egitera eta ibai ertzen garbiketa, espazio publikoak atontzea eta turismo-informazio puntua eta taberna egokitzeko lanak egin ziren. 2013an ere bailarako beste herriekin batera ibai ertzean garbiketa antolatu da maiatzean.
Beste ohitura berezi batzuk:
SANTA ESKEA: Santa Ageda bezperan, 1962. urtetik Ur-Mia Solas Elkarteak antolatuta, eskean atera ohi da talde bat auzo guztian zehar koplak kantatuz, baserriz-baserri. Ibilbidea afari eder batekin amaitzen dute. Ohiturari jarraituta Txirrita Eskolako haurrak goizez ateratzen dira kantari. Hauek ere ez dira atzera geratzen eta bazkaria egiten dute elkartean.
BOLA ETA TOKA: Gero eta jende gutxiago ibiltzen den arren, oraindik ere bizirik dirau bola eta tokan ibiltzeko ohiturak. Garai batean bai omen ziren bolatokiak auzoko hamaika tokitan baino, gaur egun, Ereñotzuko erdigunean gelditzen da bakarra. Beste batzuk puntualki berreskuratu izan dira ere.
GAZTAIN JATEA: Urtero urria amaierako igande batean, feria egiten da auzoan. Bertan auzoko sagardoak dastatu eta danbolinean erretako gaztainak jateko aukera izaten da.
